Ośrodek Studiów nad Historią i Kulturą Żydów Krakowskich UJ (OSHKŻK UJ) – instytucja działająca od 2009 r. na Wydziale Historycznym UJ, której siedziba znajduje się w Instytucie Judaistyki UJ – planuje uruchomienie w marcu br. stałego interdyscyplinarnego seminarium naukowego pt. „Żydzi krakowscy – dzieje i kultura”.
Dzieje, kultura i literatura Żydów w Krakowie były i są badane w wielu kontekstach i przy wykorzystaniu metod należących do kilku dyscyplin. Tematyką tą zajmują się badacze reprezentujący takie dziedziny jak m.in. judaistyka, historia, archeologia, literaturoznawstwo, kulturoznawstwo, religioznawstwo, historia sztuki. Studia w tym zakresie prowadzone są na krakowskich uczelniach wyższych, głównie na Uniwersytecie Jagiellońskim (m.in. Instytut Judaistyki, Instytut Historii, Wydział Polonistyki), Uniwersytecie Pedagogicznym i Uniwersytecie Papieskim, w innych instytucjach nauki (m.in. Polska Akademia Umiejętności), kultury (Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Galicja), a także gromadzących zbiory (Archiwum Narodowe w Krakowie, Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego). Od lat badania te popularyzowane są poprzez wykłady i odczyty organizowane przez szereg krakowskich instytucji, takich jak Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa i działający przy nim Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej, Fundację Judaica, a także Jewish Community Center (JCC). Inicjatywy te znajdują stałe poparcie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie.
Dzięki projektom badawczym i nowym publikacjom, wykładom, konferencjom, wystawom i innym inicjatywom podejmowanym przez wymienione instytucje, tematyka związana z dziejami i kulturą krakowskich Żydów jest stale obecna w życiu naukowym miasta, a badania nad Żydami krakowskimi należą obecnie do najprężniej rozwijających się studiów nad lokalnymi społecznościami żydowskimi na ziemiach polskich. W krakowskim środowisku akademickim brakuje jednak forum, na którym w sposób regularny mogliby spotykać się i współpracować badacze zajmujący się tematyką Żydów krakowskich. Rolę taką ma pełnić nowo powołane seminarium OSHKŻK UJ. Jego celem jest ożywienie kontaktów między badaczami reprezentującymi poszczególne jednostki naukowe i stworzenie forum, na którym w gronie specjalistów będą mogli prezentować wyniki swoich najnowszych badań dotyczących krakowskich Żydów. Obecnie w Krakowie pracuje około pięćdziesięciu badaczy zajmujących się dziejami i kulturą krakowskich Żydów bądź posiadających w swoim dorobku znaczące publikacje im poświęcone.
Osoby chętne do uczestnictwa w seminarium zachęcamy do zgłaszania propozycji wystąpień, w szczególności prezentujących takie zagadnienia jak:
- nowe projekty badawcze poświęcone w znacznym zakresie Żydom krakowskim. Mogą to być projekty znajdujące się na różnym etapie realizacji;
- nieznane lub słabo dotychczas wykorzystywane źródła do badania dziejów Żydów krakowskich;
- nieznane wątki dziejów krakowskich Żydów we wszystkich okresach historycznych, działalność poszczególnych postaci, stowarzyszeń, organizacji żydowskich;
- ujęcia syntetyczne bądź prezentujące znane zagadnienia z nowej perspektywy badawczej;
- historiografia i dzieje badań nad Żydami krakowskimi
Seminaria będą mieć charakter naukowy i są otwarte dla wszystkich, którzy w swojej pracy badawczej podejmują szeroko pojętą tematykę związaną z Żydami w Krakowie. Do udziału w seminarium zapraszamy zarówno osoby o ugruntowanej pozycji naukowej, jak i początkujących badaczy, przygotowujących prace dyplomowe na tematy dotyczące krakowskich Żydów. Seminarium otwarte jest także dla badaczy mieszkających i pracujących poza Krakowem, jednak w chwili obecnej OSHKŻK UJ nie posiada środków pozwalających na refundację kosztów dojazdu. Osoby chętne do wzięcia udziału w seminariach proszone są o kontakt mailowy z Ośrodkiem (oshkzk@uj.edu.pl).
Tematy dotychczasowych wystąpień
13 III 2018 – dr hab. Maciej Tomal, dr Anna Jakimyszyn-Gadocha, Pinkas krakowskiego bet dinu (1764-1802) – charakterystyka zabytku
10 IV 2018 – dr Hanna Kozińska-Witt, Żydzi w samorządzie miejskim w Krakowie w okresie galicyjskim
22 V 2018 – dr Małgorzata Śliż-Marciniec, Żydowskie małżeństwa mieszane w Krakowie na przełomie wieków XIX i XX
12 VI 2018 – dr Sylwia Jakubczyk-Ślęczka, Za kulisami sceny koncertowej. Polityka kulturalna Żydowskiego Towarzystwa Muzycznego w międzywojennym Krakowie
2 X 2018 – dr Agata Rybińska, Krakowskie lata Rozalii Saulson
27 XI 2018 – sesja naukowa Żydzi w Gimnazujm św. Anny
4 XII 2018 – dr Przemysław Zarubin, Rola Żydów w życiu gospodarczym Krakowa i okolic w okresie autonomicznym
8 I 2019 – dr hab. Leszek Hońdo, Żydowscy więźniowie obozu w Płaszowie
5 II 2019 – dr Monika Stępień, Powojenny Kraków w świetle żydowskiej literatury dokumentu osobistego
5 III 2019 – dr Marek J. Minakowski, Znam ich wszystkich po imieniu. Baza genealogiczno-demograficzna izraelitów krakowskich 1815-1921
2 IV 2019 – dr Alicja Jarkowska-Natkaniec, Zjawisko donosicielstwa w powiecie krakowskim w latach 1939-1945
7 V 2019 – dr Sean Martin, Interwar Jewish Cracow and Communal History: Twenty-First Century Perspectives
4 VI 2019 – mgr Katarzyna Kocik, Kwestia żydowska na łamach krakowskiego dziennika „Naprzód” w dwudziestoleciu międzywojennym
3 X 2019 – dr Anna Smywińska-Pohl, Żydzi studenci filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1918-1939
5 XI 2019 – Marek Węgrzyn, Julagi. Zapomniana historia
3 XII 2019 – dr Magda Sara Szwabowicz, Działalność krakowskiego kręgu hebraistów w okresie międzywojennym
7 I 2020 – Ewa Mermer, Żydzi w Nowodworku w okresie międzywojennym
4 II 2020 – dr Edyta Gawron, Getto przed gettem. Gettoizacja Żydów krakowskich przed 1941 rokiem
3 III 2020 – dr hab. Leszek Hońdo, Najnowsze badania na cmentarzu ReMO: Corpus Epitaphiorum Hebraicorum Poloniae
7 IV 2020 – dr Hanna Kozińska-Witt, Baruchowie i Włodzimirscy – rodziny krakowskich przemysłowców żydowskich
12 V 2020 – mgr Klaudia Ciszewska, Przemoc seksualna podczas Holokaustu. Kazus ZAL/KL Płaszów
9 VI 2020 – dr Katarzyna Pabis-Cisowska, „By się chowało dla nauki, małżeństwa i dobrych uczynków” – kwestia małżeństwa, dobroczynności i szkolnictwa w żydowskim Krakowie na przełomie XIX i XX w.
15 XII 2020 – dr Ewa Węgrzyn, Inwigilacja środowiska żydowskiego w Krakowie po drugiej wojnie światowej
5 I 2021 – dr hab. Stefan Gąsiorowski, prof. UJ, Maksymilian Boruchowicz jako redaktor i autor krakowskiego dwutygodnika „Albo-Albo” w latach 1937-1938
2 III 2021 – dr Przemysław Zarubin, Żydzi w gminach podmiejskich Krakowa – Półwsie Zwierzynieckie
13 IV 2021 – dr Sylwia Jakubczyk-Ślęczka, Złota era chazanut w Krakowie, czyli o dziele kantora Eliezera Goldberga
11 V 2021 – dr Małgorzata Śliż-Marciniec, Tematyka żydowska w działalności dydaktyczno-naukowej UJ od połowy XIX w. do 1939 r.
8 VI 2021 – dr Anna Jakimyszyn-Gadocha, Szpital i poradnie żydowskie w Krakowie
26 X 2021 - dr Alicja Jarkowska, Przenikanie się polskich i żydowskich grup przestępczych w początkowym okresie okupacji niemieckiej w Krakowie na przykładzie tzw. grupy Rumińskiego
9 XI 2021 - prof. dr hab. Łukasz T. Sroka, Biografia Lili Haber. Kontekst krakowski, izraelski i metodologiczny
4 I 2022 - mgr Justyna Kasińska, Krakowskie wybory do Sejmu Krajowego. Udział Żydów w wyborach w krakowskiej kurii miejskiej w latach 1861-1877 (I-IV kadencja sejmowa)
22 III 2022 - dr Aleksandra Oniszczuk, Krakowska społeczność żydowska w okresie Księstwa Warszawskiego - ciągłość i zmiany
19 IV 2022 - dr Mateusz Pielka, Syjonizm w Krakowie na tle galicyjskim w latach 1869-1914
31 V 2022 - dr Przemysław Zarubin, Krakowski przedsiębiorca Maurycy Dattner (1849-1912) - rodzina, sieci społeczne, kariera
14 VI 2022 - dr Alicja Jarkowska z zespołem prkatykantów OSHKŻK, Strategie przetrwania krakowskich Żydów (1939-1945)
5 VII 2022 - dr hab. Leszek Hońdo,O początkach krakowskiego syjonizmu raz jeszcze - stan badań, główne problemy, nowe ustalenia
25 X 2022 - dr hab. Leszek Hońdo, Nowy cmentarz żydowski w Krakowie. Wizualizacja topograficznych struktur.
29 XI 2022 - mgr Sławomir Pastuszka, Zachowane wystroje malarskie synagog w Krakowie - zagadnienia wybrane
20 XII 2022 - Piotr Figiela, Wkład podgórskich Żydów w rozwój miasta i dzielnicy. Uwagi wokół nowej wystawy w Muzeum Podgórza
31 I 2023 - dr Alicja Jarkowska, Półświatek przestępczy z krakowskiego Kazimierza w początkowej fazie okupacji niemieckiej
28 III 2023 - dr Mirosława Bułat i Barbara Bułat, Dentysta Adam Rozenzal (1871-1921) - zapomniany organizator teatrów jidysz w Warszawie i jego drugie życie w Krakowie
25 IV 2023 - dr Ewa Węgrzyn, dr Przemysław Zarubin, Hilfsfonds - Austriacki fundusz pomocowy dla osób prześladowanych politycznie - wątek krakowski
14 XI 2023 - Agnieszka Traczewska, Fotografie krakowskich Żydów. Rozmowa wokół wystawy zdjęć Agnieszki Traczewskiej pt. „KROKE. ORTODOKSYJNI ŻYDZI W KRAKOWIE” (Żydowskie Muzeum Galicja); z autorką wystawy rozmawiała dr Karolina Koprowska
5 XII 2023 - mgr Janina Naskalska-Babik, Żydowskie cmentarze Podgórza - najnowsze ustalenia
